Σε εποχές που οι αγορές μεταβάλλονται ραγδαία, οι οικονομίες δοκιμάζονται και οι θεσμοί αποσταθεροποιούνται, είναι κρίσιμο να επαναπροσδιορίσετε την επαγγελματική σας πορεία με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις του περιβάλλοντος. Η αβεβαιότητα μπορεί να δημιουργεί αίσθημα αποσταθεροποίησης, όμως η εστίαση στον εαυτό και στις αξίες σας μπορεί να λειτουργήσει ως πυξίδα στα ασταθή δεδομένα.
Η έννοια της επαγγελματικής ανθεκτικότητας είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Ανθεκτικότητα σημαίνει ικανότητα προσαρμογής, ανάληψης πρωτοβουλίας και διατήρησης της εσωτερικής ισορροπίας όταν όλα γύρω αλλάζουν.
Για όσους αναζητούν νόημα και ουσία πέρα από τον μισθό, η τρέχουσα συγκυρία μπορεί να μοιάζει αποπροσανατολιστική. Τα ερωτήματα που αναδύονται είναι ουσιώδη: Ποια είναι η συνεισφορά μου; Γιατί έχει αξία; Πώς μπορώ να ανταπεξέλθω σε ένα περιβάλλον συνεχούς αβεβαιότητας;
Καθώς επιχειρείτε να διατηρήσετε το νόημα της καριέρας σας σε μεταβαλλόμενους καιρούς, ενδέχεται να νιώσετε σύγχυση, στην προσπάθεια σας να καθορίσετε την πορεία σας προς το μέλλον. Ωστόσο, όταν τα παλιά συστήματα καταρρέουν, δημιουργείται χώρος για νέες μορφές ηγεσίας και σταδιοδρομίας, ριζωμένες στον σκοπό και όχι μόνο στην επιβίωση.
Κάντε ένα βήμα πίσω. Αφιερώστε χρόνο για να επανασυνδεθείτε με ό,τι σας ενδιαφέρει και να επαναπροσδιορίσετε τι επιδιώκετε από την καριέρα σας. Με μια σαφέστερη αίσθηση σκοπού, μπορείτε να χαράξετε μια πιο σταθερή πορεία, ακόμη και σε συνθήκες αστάθειας.
Δώστε την κατεύθυνση στην καριέρα σας μέσα από τα εξής βήματα:
1. Επαναφορά των προσωπικών σας αξιών
Μπορεί να αισθάνεστε την πίεση να κάνετε περισσότερα, να προσαρμοστείτε ταχύτερα ή να συμβαδίσετε με τις εξελίξεις σε περιόδους αβεβαιότητας. Ωστόσο, η αντιδραστική δράση δεν ισοδυναμεί με ουσιαστική πρόοδο. Εάν ο στόχος σας είναι να εργάζεστε με σκοπό, χρειάζεται να κάνετε παύση και να επανασυνδεθείτε με το κέντρο σας.
Μπορείτε να ξεκινήσετε τις σκέψεις για την επαγγελματική σας πορεία διευκρινίζοντας τις αξίες σας. Ο επαναπροσδιορισμός της επιτυχίας βάσει των εσωτερικών σας κριτηρίων είναι απαραίτητος για την επαγγελματική ικανοποίηση. Οι ξεκάθαρες αξίες λειτουργούν ως οδηγοί, ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζετε απρόβλεπτες συνθήκες.
Ρωτήστε τον εαυτό σας τι έχει σημασία για εσάς — όχι πριν από πέντε χρόνια, αλλά σήμερα. Σας ενδιαφέρει η δικαιοσύνη, η βιωσιμότητα, η ισότητα, η δημιουργικότητα, η προσφορά ή η κοινότητα; Μπορείτε να σταθεροποιηθείτε ξανά, επανασυνδεόμενοι με τις αξίες σας.
2. Επανακαθορισμό του σκοπού σας
Στη συνέχεια, αποκαταστήστε τον σκοπό σας. Τι αντίκτυπο θέλετε να έχετε και σε ποιον; Μην ανησυχείτε αν η απάντηση σας φαίνεται ατελής ή βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Εκείνο που έχει σημασία είναι να διαθέτετε μια σαφή κατεύθυνση. Όταν ο εξωτερικός χάρτης προκαλεί σύγχυση, η εσωτερική σας πυξίδα αποτελεί τον πιο αξιόπιστο οδηγό.
Οι άνθρωποι που ηγούνται με σκοπό επικεντρώνονται λιγότερο στους τίτλους και περισσότερο στην προσφορά. Αναζητούν κενά που μπορούν να καλύψουν, προβλήματα που μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση τους και ανθρώπους που χρειάζονται υποστήριξη. Αυτή η προσέγγιση συχνά οδηγεί σε απρόσμενη επαγγελματική πρόοδο. Ωστόσο, φροντίστε οι πράξεις σας να αντικατοπτρίζουν τον σκοπό σας – όχι απλώς την ανεπεξέργαστη φιλοδοξία σας.
3. Αξιοποίηση της ευελιξίας
Για δεκαετίες, οι συμβουλές σταδιοδρομίας επικεντρώνονταν στην επίτευξη σταθερότητας, όπως η μακροχρόνια απασχόληση, η εξέλιξη και η σταδιακή άνοδος. Σήμερα, οι πιο ανθεκτικές καριέρες δεν είναι οι πιο άκαμπτες. Μπορείτε να αναπροσαρμόζετε τους επαγγελματικούς σας στόχους και να παραμένετε ευέλικτοι, χωρίς να χάνετε επαφή με τις αξίες και τον σκοπό σας.
Η ευελιξία είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση των επαγγελματικών ανατροπών. Ωστόσο, πρέπει να διαχωρίσετε την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα από την απουσία σκοπού. Η ουσιαστική ευελιξία σημαίνει να ανταποκρίνεστε στις αλλαγές, διατηρώντας παράλληλα σαφείς στόχους και αίσθηση προσανατολισμού. Ο στόχος είναι να ελίσσεστε μέσα στην αλλαγή χωρίς να χάνετε την πυξίδα σας.
Όταν η επαγγελματική σας πορεία ευθυγραμμίζεται με τις αξίες και έναν ξεκάθαρο σκοπό, θα είστε καλύτερα προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσετε τις αλλαγές με ευελιξία. Θα διαθέτετε ένα εσωτερικό «γιατί» που σας επιτρέπει να μεταβαίνετε σε νέους ρόλους, κλάδους ή στρατηγικές χωρίς να θυσιάζετε την ακεραιότητά σας.
Αντί να αναζητάτε σταθερότητα σε εξωτερικές δομές, αναζητήστε την στις αρχές και στις σχέσεις σας. Επενδύστε σε δίκτυα εμπιστοσύνης. Εμβαθύνετε την εξειδίκευσή σας σε εργασίες που ευθυγραμμίζονται με την αποστολή σας. Αυτές είναι οι άγκυρες που αντέχουν.
4. Προσφορά αξίας και θετικού αντικτύπου
Σε περιόδους αναταραχής, είναι εύκολο να παγιδευτεί κανείς στη σκέψη της έλλειψης: Θα υπάρξουν ευκαιρίες για μένα; Τι θα συμβεί αν μείνω πίσω; Όμως, όταν αναρωτιέστε πώς μπορείτε να συμβάλετε ουσιαστικά στον οργανισμό, την ομάδα, την κοινότητα ή τον κόσμο σας, ανοίγετε τον δρόμο για νέες δυνατότητες.
Αν δραστηριοποιείστε σε κλάδους που βρίσκονται σε φάση έντονων αλλαγών –όπως η κλιματική δράση, η εκπαίδευση ή η υγειονομική περίθαλψη, αναλογιστείτε πώς οι δεξιότητες και οι αξίες σας μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες. Ο κόσμος έχει ανάγκη από υπεύθυνα, αξιακά προσανατολισμένα άτομα που επιλέγουν να συμβάλλουν με ουσία.
5. Πράξεις με Δράση και συνέπεια
Η αβεβαιότητα έχει την τάση να περιορίζει την αίσθηση αυτενέργειας. Ωστόσο, ακόμη κι όταν οι επιλογές φαίνονται περιορισμένες, μπορείτε πάντα να κάνετε το επόμενο βήμα προς την κατεύθυνση της ευθυγράμμισης του σκοπού σας με τις διαθέσιμες ευκαιρίες.
Μπορείτε να ξεκινήσετε έναν διάλογο βασισμένο σε αξίες με τον προϊστάμενό σας, να αναζητήσετε έργα που αντανακλούν τις βαθύτερες δεσμεύσεις σας ή να δημιουργήσετε ένα παράλληλο εγχείρημα που υποστηρίζει τον σκοπό σας. Εξίσου, μπορείτε να εξετάσετε το ενδεχόμενο αποχώρησης από έναν οργανισμό που πλέον δεν αντικατοπτρίζει την ηθική σας ή να επιλέξετε να μείνετε και να λειτουργήσετε ως φορέας αλλαγής.
Η ελεύθερη βούληση σχετίζεται με την επιλογή των ενεργειών σας με σαφή επίγνωση του τι εκπροσωπείτε και όχι με την ανάγκη να ελέγχετε τα πάντα.
6. Δημιουργία δικτύου με ανθρώπους με παρόμοια οπτική και στόχους
Οι καριέρες με επίκεντρο τον σκοπό σπάνια αποτελούν μοναχικές διαδρομές. Χτίζονται μέσα σε κοινότητες με ανθρώπους που σας εμπνέουν, μέντορες που πιστεύουν στις δυνατότητες σας και συνεργάτες που μοιράζονται τις αξίες σας.
Αν και μπορεί να νιώσετε την παρόρμηση να αποσυρθείτε σε περιόδους αναταραχής, η ουσιαστική σύνδεση με άλλους είναι καθοριστική, τόσο για την ψυχική σας ανθεκτικότητα όσο και για τη βιωσιμότητα της επαγγελματικής σας πορείας. Αναζητήστε ή δημιουργήστε χώρους, επίσημους ή ανεπίσημους, όπου μπορείτε να συζητήσετε ανοιχτά για το νόημα, τον σκοπό και την αβεβαιότητα. Τέτοιες συνομιλίες προσφέρουν ηθική υποστήριξη, ενισχύουν τη σαφήνεια και καλλιεργούν το θάρρος.
Δεν είστε μόνοι σε αυτό. Δεν είστε οι μόνοι που θέτουν δύσκολα ερωτήματα ή παλεύουν να διατηρήσουν την ελπίδα, την ακεραιότητα και τον θετικό αντίκτυπο. Η κοινότητα είναι αυτή που καθιστά αυτό το δύσκολο έργο εφικτό και βιώσιμο.
Δεν χρειάζεται να έχετε όλες τις απαντήσεις για να προετοιμάσετε την καριέρα σας για ουσιαστική πρόοδο εν μέσω αναταραχών. Αν μπορείτε να συνδεθείτε με τις αξίες σας, να προσφέρετε ό,τι μπορείτε και να παραμένετε προσανατολισμένοι σε έργο με νόημα, τότε ήδη συνεισφέρετε σε ένα πιο ουσιαστικό μέλλον. Και αυτό είναι το είδος της καριέρας που αξίζει να χτίσετε ανεξαρτήτως της αβεβαιότητας που επικρατεί στον κόσμο.
Ό,τι κι αν λέγεται, κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά αν η τεχνητή νοημοσύνη είναι υπερτιμημένη ή υποτιμημένη. Για να το γνωρίζει αυτό κάποιος, θα έπρεπε να ξέρει πού θα καταλήξει η τεχνητή νοημοσύνη, όμως το μόνο βέβαιο για το μέλλον είναι ότι κανείς (ούτε καν η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη) δεν διαθέτει δεδομένα γι’ αυτό.
Όπως συμβαίνει με κάθε μεγάλη τεχνολογική αλλαγή, η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι απλή ούτε προβλέψιμη. Είναι ένα πεδίο τεράστιο και πολύπλευρο, τόσο που συχνά ακόμα και η επιστήμη δεδομένων χαρακτηρίζεται πλέον «τεχνητή νοημοσύνη». Έτσι, το να μιλάμε γενικά γι’ αυτήν μοιάζει λίγο με το να προσπαθούμε να περιγράψουμε συνολικά το διαδίκτυο ή την ψηφιακή επανάσταση.
Αυτό που ξέρουμε με βεβαιότητα είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει την αγορά εργασίας με γρήγορους ρυθμούς. Ταυτόχρονα, δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα στον τρόπο που οργανώνονται οι εταιρείες και στον σχεδιασμό των στρατηγικών τους. Δεν είναι τυχαίο αυτό που είχε πει ο Αμερικανός συγγραφέας για το management, Tom Peters: “If you are not confused, you are not paying attention -Αν δεν είσαι μπερδεμένος, δεν δίνεις προσοχή», ιδέα που στηρίζεται ότι η σύγχυση δεν είναι απαραίτητα κάτι αρνητικό, αλλά συχνά είναι ένδειξη ότι κάποιος βρίσκεται σε διαδικασία μάθησης, προσαρμογής και κατανόησης σύνθετων καταστάσεων. Για να καταλάβουμε το μέγεθος της αλλαγής, η Goldman Sachs υπολογίζει ότι η γενετική τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να επηρεάσει ως και 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης παγκοσμίως.
Εν τω μεταξύ, η McKinsey προβλέπει ότι η γενετική τεχνητή νοημοσύνη (Generative AI) θα μπορούσε να προσθέσει έως και 4,4 τρισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομική αξία ετησίως, αλλά μόνο αν οι οργανισμοί καταφέρουν να επανατοποθετήσουν επιτυχώς τους εργαζομένους σε νέους τύπους θέσεων εργασίας. Η αλλαγή είναι ήδη εδώ, και το μόνο βέβαιο είναι ότι θα ακολουθήσουν ακόμη περισσότερες αλλαγές.
Τρεις Σημαντικές Αλλαγές που Φέρνει η Τεχνητή Νοημοσύνη
- 1. Οι σημερινές θέσεις εργασίας αλλάζουν δραστικά
Ακόμα κι αν η δουλειά σας δεν «εξαφανιστεί» λόγω της τεχνητής νοημοσύνης, είναι πολύ πιθανό να την κάνει κάποιος άλλος καλύτερα επειδή ξέρει να αξιοποιεί τα εργαλεία της πιο αποτελεσματικά. Στην εποχή του Copilot και του ChatGPT, οι επαγγελματίες δεν κρίνονται μόνο για το τι γνωρίζουν, αλλά και για το πώς ενισχύουν τις δυνατότητές τους με τη βοήθεια της ΤΝ. Η πλήρης κατάργηση θέσεων εργασίας είναι ακόμη σχετικά σπάνια, όμως ο μετασχηματισμός τους είναι ήδη εδώ. Αν δεν έχετε επαναπροσδιορίσει πώς προσθέτετε αξία στη δουλειά σας με τη χρήση ΤΝ, ίσως ήδη μένετε πίσω.
- Οι εργασίες του μέλλοντος είναι αβέβαιες
Η ιστορία δείχνει ότι κάθε τεχνολογική επανάσταση δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας απ’ όσες καταργεί. Όμως υπάρχει μια πρόκληση: οι άνθρωποι που χάνουν τη δουλειά τους δεν είναι έτοιμοι αυτομάτως για τις νέες ευκαιρίες. Στις βιομηχανικές επαναστάσεις, οι εργάτες δεν έγιναν εύκολα μηχανικοί ή τεχνίτες. Σήμερα, η ίδια αναντιστοιχία δεξιοτήτων συνεχίζει να αποτελεί εμπόδιο. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ προβλέπει ότι σχεδόν το μισό (44%) των βασικών δεξιοτήτων που χρειαζόμαστε στη δουλειά θα αλλάξει μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
- Τα πτυχία μετρούν λιγότερο, οι δεξιότητες περισσότερο
Τα τυπικά προσόντα δεν αποτελούν πλέον το πιο δυνατό χαρτί στην αγορά εργασίας. Μια μελέτη του 2022 από το Harvard Business School και το Burning Glass Institute έδειξε ότι οι εργοδότες βασίζονται όλο και λιγότερο στα πτυχία και όλο και περισσότερο στις πραγματικές δεξιότητες. Την ίδια στιγμή, αυξάνεται η αμφιβολία για το κατά πόσο τα εκπαιδευτικά ιδρύματα προετοιμάζουν επαρκώς τους φοιτητές για μια αγορά που καθορίζεται από την τεχνητή νοημοσύνη, την ευελιξία και την ψηφιακή εξοικείωση.
Τι σημαίνει να είσαι ταλαντούχος σήμερα
Παρά τις τεράστιες αλλαγές που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη, η ουσία του ταλέντου δεν έχει αλλάξει: ταλαντούχος είναι αυτός που ξεχωρίζει. Σε κάθε κλάδο, ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων παράγει το μεγαλύτερο μέρος της αξίας, η κλασική αρχή του Pareto (80/20): το 20% των ανθρώπων δημιουργεί το 80% των αποτελεσμάτων.
Το ερώτημα είναι: πώς μπορεί κάποιος να ανήκει σε αυτήν την ομάδα;
Η τεχνική εξειδίκευση αυτοματοποιείται ολοένα και περισσότερο. Αυτό που μετράει όλο και πιο πολύ είναι οι προσωπικές δεξιότητες, οι λεγόμενες «μετα-δεξιότητες». Έρευνες δείχνουν ότι τέσσερα χαρακτηριστικά κάνουν τη διαφορά:
- Νοημοσύνη – η ικανότητα να μαθαίνεις
- Περιέργεια – η προθυμία να εξερευνάς νέα πράγματα
- Κίνητρο – η διάθεση να εργαστείς
- Συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) – η ικανότητα να κατανοείς τον εαυτό σου και τους άλλους
Σήμερα, αυτά τα στοιχεία είναι πιο σημαντικά από ποτέ. Αν το ChatGPT μπορεί να γράψει το πρώτο προσχέδιο, εκείνο που σε ξεχωρίζει είναι η ικανότητα σου να θέτεις σωστά το πρόβλημα, να ερμηνεύεις το αποτέλεσμα και να το μετατρέπεις σε δράση μαζί με άλλους. Μια καλή μεταφορά: η τεχνητή νοημοσύνη είναι σαν το smartphone. Δεν σε κάνει πιο έξυπνο από μόνη της, αλλά αν δεν ξέρεις να τη χρησιμοποιείς, σε αφήνει πίσω.
Το ταλέντο στην πράξη
Το ταλέντο σήμερα σημαίνει να ξέρεις πότε να χρησιμοποιείς την ΤΝ και πότε όχι. Οι πιο ικανοί επαγγελματίες:
- Δίνουν καλύτερες οδηγίες στα εργαλεία
- Φιλτράρουν και διορθώνουν τα αποτελέσματα
- Αγνοούν την τεχνητή νοημοσύνη όταν δεν χρειάζεται
Με λίγα λόγια, το ταλέντο είναι η ικανότητα να συνεργάζεσαι με τα έξυπνα συστήματα καλύτερα από τους άλλους.
Τι σημαίνει αυτό για σένα
Δεν πρέπει να ξεχνάμε: το ταλέντο δεν είναι «σταθερό» ούτε μετριέται με αντικειμενικό τρόπο. Είναι ο τρόπος που σε αντιλαμβάνονται οι άλλοι: η εικόνα ότι προσθέτεις αξία εκεί όπου οι περισσότεροι δεν μπορούν. Όπως στη Φόρμουλα 1 το αυτοκίνητο είναι σημαντικό αλλά ο οδηγός κάνει τη διαφορά, έτσι και στη δουλειά η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εκτελεί το 70% της εργασίας, αλλά το κρίσιμο 30% είναι ανθρώπινο. Αφορά τη δημιουργικότητα, την κρίση, την ηθική και τη συνεργασία.
Οι ρόλοι που θα έχουν όλο και μεγαλύτερη σημασία είναι αυτοί που συνδυάζουν τεχνολογία και ανθρώπους: οργανωτικός σχεδιασμός, ανάπτυξη ταλέντου, ενσωμάτωση της ΤΝ στις δουλειές, ψηφιακή ηθική.
Συμπέρασμα
Να είσαι ταλαντούχος σήμερα σημαίνει να ξεχωρίζεις σε κάτι που έχει πραγματική αξία. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, αυτό που έχει αξία αλλάζει συνεχώς. Αυτό που δεν αλλάζει είναι η ανάγκη να προσαρμόζεσαι, να δημιουργείς και να βρίσκεις τρόπους να ξεχωρίζεις.
Πηγή: What It Means To Be Talented In The AI Age
Αν θέλετε να κάνετε το επόμενο βήμα στην επαγγελματική σας καριέρα, δείτε τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας εδώ, και ανεβάστε το βιογραφικό σας εδώ. Μείνετε στην «καρδιά» των εξελίξεων της αγοράς εργασίας και προετοιμαστείτε για το μέλλον της εργασίας, διαβάζοντας τις συμβουλές καριέρας της ManpowerGroup.
